Κάποιοι πιστεύουν πως τα παραμύθια, είναι δημιουργήματα
σοφών που έχουν φτιαχτεί για να μας μεγαλώσουν. Κάθε παραμύθι περιέχει μια
αλήθεια κι ένα κρυμμένο μήνυμα, το οποίο αντέχει στο ταξίδι του χρόνου και
μεταφέρεται από στόμα σε στόμα με βάση τις εμπειρίες και τις ερμηνείες του
καθενός.
Το παραμύθι είναι το μέσο, μέσα απ᾽ το οποίο το παιδί
ταξιδεύει, βρίσκει εμπόδια, παλεύει με δράκους και σώζει πριγκίπισσες. Δουλεύει
κομμάτια του χαρακτήρα του, που ούτε το ίδιο γνωρίζει.
Του δίνεται η δυνατότητα να γίνει κάτι που δεν είναι,
μπορεί να αποκτήσει μια δύναμη που δεν έχει, κι ικανότητες που έχουν οι σούπερ
ήρωες που θαυμάζει και που πάντα νικούν.
Ένα παιδί μπορεί να γίνει ο Κοντορεβυθούλης που, παρόλο
που φοβήθηκε πολύ κι ένιωσε αβοήθητο, κατάφερε να σκοτώσει τον δράκο και να
βρει τον δρόμο, ώστε να επιστρέψει σπίτι του, όπως ακριβώς και την πρώτη μέρα
που πήγε σχολείο.
Τότε που φοβήθηκε τόσο, ένιωσε αβοήθητο, ένιωσε πως δε θα
αντέξει, όμως στο τέλος τα κατάφερε, γυρνώντας σπίτι, γεμάτος εφόδια. Γεμάτος
ανεξαρτησία, δύναμη και γνώση.
Στην ουσία, τα παραμύθια αφηγούνται την παιδική ηλικία
ενός παιδιού μέχρι και την ενηλικίωσή του και μαζί αφηγούνται, επίσης, όλες τις
περιπέτειες που περιλαμβάνει αυτή η ηλικία.
Ο ήρωας προχωρεί μόνος του για κάποιο χρονικό διάστημα,
όπως μόνο νιώθει και το παιδί, πολλές φορές και σε διάφορες φάσεις της ζωής
του.
Όμως, μια ιδιαίτερη δύναμη, μια νεράιδα, ένα ξωτικό, ένα
μικρό ζωάκι, θα το βοηθήσουν στο τέλος να τα καταφέρει να βρει τον δρόμο του,
πιο δυνατός και πιο ικανός πλέον.
Στην ουσία, του επιβεβαιώνουν την άποψη πως, πολλές φορές,
μπορεί να νιώσει ανήμπορο, κυνηγημένο, ή απροστάτευτο, μπορεί να φοβάται πολύ,
όμως όπως οι ήρωες των παραμυθιών, έτσι κι εκείνο θα καταφέρει να βρει τον
δρόμο του και να φτάσει εκεί που επιθυμεί.
Είναι άπειρες οι πληροφορίες που μπορούμε να πάρουμε για
τον ψυχισμό ενός παιδιού αν και μόνο του ζητήσουμε να σχολιάσει ένα παραμύθι π.χ.
τα τρία γουρουνάκια.
Ένα παιδί, μπορεί να σχολιάσει ότι λυπάται που
κινδυνεύουν συνεχώς απ᾽ τον κακό λύκο, ή πως αγωνιά αν την επόμενη φορά θα καταφέρουν
να προστατευθούν από εκείνον. Μπορεί να αναφέρει πως μαλώνουν συχνά μεταξύ
τους, ή να εκφράσει το παράπονο του πως δεν έχουν κάποιον μεγάλο να τα
βοηθήσει.
Επίσης η ταύτιση που κάνει κάθε παιδί είναι διαφορετική κι
έχει να κάνει με τα προσωπικά του βιώματα.
Η κακιά μάγισσα μπορεί να συνδέεται με την απειλητική
μητέρα ή με μία αυστηρή δασκάλα. Ο δράκος ή το τέρας μ᾽ έναν ευνουχιστικό
πατέρα, ένα μεγάλο κακό παιδί στο σχολείο που το εκφοβίζει, ένα μεγάλο αδερφό που
το ταλαιπωρεί και το κάνει να νιώθει θυμό.
Τότε το παιδί έχει την επιλογή μέσα απ᾽ το παραμύθι, είτε
να ταυτιστεί για να εκτονώσει το θυμό του, είτε να παλέψει με το τέρας και να
το νικήσει. Κάτι που στην πραγματικότητα, δε θα μπορούσε να κάνει.
Ο γερο-σοφός, μπορεί να είναι το πρότυπο ενός καλού
παππού ή καλός θείος ή νονός που πάντα το παρηγορεί και το προστατεύει.
Η Κοκκινοσκουφίτσα, επίσης, μπορεί να του δείχνει πως
είναι επικίνδυνο για κάποιον να παραμένει αφελής σ᾽ όλη του τη ζωή και πως με
το να εμπιστευόμαστε χωρίς σκέψη, είναι σαν να παρακαλάμε να γίνουμε θύματα.
Ο βάτραχος-πρίγκιπας, πως όταν καταφέρει να ξεφύγει απ᾽
το «εγώ» του και κοιτάξει έξω απ᾽ το ίδιο, τότε πολλά όμορφα πράγματα μπορούν
να συμβούν.
Η σχέση της Χιονάτης με τη βασίλισσα-μητριά συμβολίζει
τις δυσκολίες που μπορεί να υπάρχουν ανάμεσα σε μητέρα και κόρη. Οι περιπέτειες
κι ο παρ᾽ ολίγον χαμός της Χιονάτης, φορώντας τη ζώνη και το κτενάκι, μας
δείχνει μια ναρκισσιστική τάση, απ᾽ την οποία συνήθως κινδυνεύουμε αν δε
μετριάσουμε.
Η Σταχτοπούτα, ίσως έχει να κάνει με τα άγχη που βιώνει
το μικρό παιδί όταν βρίσκεται σε αδελφική αντιζηλία ή όταν νιώθει πως υστερεί
με βάση τα υπόλοιπα αδέλφια.
Ένα όμορφο τέλος δίνει το μήνυμα πως ο καθένας με τη δική
του αξία και μ᾽ αυτό που είναι κι έχει, μπορεί να καταφέρει να υπερβεί τα όποια
εμπόδια και να βγει νικητής.
Το παραμύθι, λοιπόν, πέρα απ᾽ τον ψυχαγωγικό και τον
παιδαγωγικό ρόλο που έχει για το παιδί, μιλάει μ᾽ έναν ξεχωριστό τρόπο στην
ψυχή και στο μυαλό του.
Του δίνει την ευκαιρία να παλέψει τους όποιους φόβους
του, συνειδητούς ή ασυνείδητους, και τις όποιες βαθύτερες επιθυμίες του, μέσα
από ένα ασφαλές πάντα περιβάλλον που ξεκινάει μ᾽ ένα «Ήταν μια φορά και έναν
καιρό».
Δεν του το στερούμε, λοιπόν. Αντιθέτως διαβάζουμε
παραμύθια μαζί του από πολύ νωρίς, βοηθώντας το να συνεχίσει μόνο του σε
μεγαλύτερη ηλικία κι αργότερα σε βιβλία της επιλογής του.
Βιβλία μέσα απ᾽ τα οποία θα οξύνει τη σκέψη του, θα
πλουτίσει το λεξιλόγιό του και θα βελτιώσει την εκφραστική του ικανότητα.
Θα ικανοποιήσει τη δίψα του για μάθηση, θα μάθει για τον κόσμο
μας, αλλά και για άλλους κόσμους, με άλλες θρησκείες, ιδανικά, πολιτισμούς και
παραδόσεις.
Θα γνωρίσει κανόνες, ήθη κι αξίες της κοινωνίας, όπως η
αλήθεια, η αγάπη, η ζωή, η εργατικότητα και η ηθική.
