Υπάρχει συχνά η αντίληψη πως για να έχεις κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα, πρέπει να έχεις μια πολύ δυσάρεστη και τραυματική εμπειρία. Από θάνατο συγγενικού προσώπου και πάνω. Η αλήθεια, όμως, είναι διαφορετική. Είναι πολλοί οι λόγοι που οδηγούν σε ψυχολογικά αδιέξοδα κι οι απορίες του στιλ: «Μα τι έχει; Όλα τα καλά του/της έχει!», εκτός του ότι δε βοηθούν, δεν έχουν κανένα νόημα.
Είναι θλιβερό, αλλά όχι σπάνιο,
το φαινόμενο παιδιών στην εφηβεία που υποφέρουν κρυφά ή φανερά από μελαγχολία,
έλλειψη αυτοπεποίθησης, διατροφικές διαταραχές και τάσεις αυτοκαταστροφής κι
αυτοτραυματισμού.
Ο δρόμος τους μέχρι εκεί μπορεί
να είναι μακρύς ή σύντομος, αλλά στο τέλος υπάρχει πάντα ένα αδιέξοδο. Φτάνει
κανείς σε ένα σημείο που ο πόνος, η απόγνωση, το άγχος, η αίσθηση της
αβεβαιότητας είναι τόσο αισθητά που σε ζαλίζουν, σε μπερδεύουν, σε κάνουν να
θέλεις να χτυπήσεις τοίχους, να τρέξεις, να φωνάξεις, να ουρλιάξεις, να φύγεις.
Μα πώς να τα κάνεις όλα αυτά, όταν είσαι στο σχολείο, στη δουλειά, όταν είσαι σ᾽
ένα περιβάλλον που έχει μια άλλη εικόνα για σένα.
Οι άνθρωποι γύρω σου, ή εσύ ο
ίδιος, έχουν όλες αυτές τις βουβές απαιτήσεις. Να είσαι καλός μαθητής, να είσαι
καλή φοιτήτρια, να κάνεις προπόνηση, να πάρεις τη θέση, το ρόλο, το «παράσημο».
Δεν είναι όλες οι απαιτήσεις αρθρωμένες, συχνά είναι «αυτονόητες» κι
εκκωφαντικές γιατί έτσι μεγάλωσες ή αυτό νομίζεις πως περιμένουν οι άλλοι από
σένα.
Πώς να παραδεχτείς σε κάποιον πως
είσαι θύμα σχολικού (ή εξωσχολικού) εκφοβισμού, πως έχεις μπλέξει με πράγματα
που δεν έπρεπε, πως δε θέλεις να κάνεις πια αυτό που νόμιζες πως θες να κάνεις
(είτε είναι ο επαγγελματικός προσανατολισμός σου, η σχολή σου, η δουλειά σου ή
ό, τι άλλο).
Νιώθεις το χώρο δίπλα σου να
στενεύει, να σηκώνονται αόρατα βουνά γύρω σου. Νιώθεις την υποχρέωση να
συνεχίσεις με το χαμόγελο στο στόμα, ενώ νιώθεις πως δεν μπορείς.
Ο πόνος είναι δυνατός και σε
τσακίζει και ενώ είναι τόσο έντονος όσο ένας σωματικός πόνος, δεν μπορείς να
τον προσδιορίσεις τόσο εύκολα. Δεν μπορείς να βάλεις ιώδιο στην καρδιά σου,
τσιρότο στο μυαλό σου. Και τότε έρχεται η επιθυμία (ανάγκη;) να νιώσεις έναν
σωματικό πόνο, γιατί αυτόν μπορείς να τον προσδιορίσεις. Μπορείς να τον δεις με
τα μάτια σου και, το πιο σημαντικό για τους παθόντες, να τον κοντρολάρεις ο
ίδιος.
Είναι ειρωνικό αλλά αληθινό πως όταν
χάνεις κάθε ίχνος λογικής και ενστίκτου -αυτού της αυτοσυντήρησης που μας
βοηθάει να σωθούμε όταν υπάρχει κίνδυνος- τότε νιώθεις να είσαι στο τιμόνι.
Είναι ειρωνικό πως όταν φτάσεις
στο ναδίρ σου, θέλεις να κάνεις τον εαυτό σου να πονέσει περισσότερο. Όταν
νιώθεις τον κόσμο γύρω σου να διαλύεται, ο πόνος που προκαλείς στον εαυτό σου είναι
αυτό που σου δίνει κάτι να εστιάσεις.
Συχνά, θύματα σεξουαλικής
κακοποίησης, άνθρωποι που έχουν υποφέρει από σοβαρά τραύματα κι έχουν χάσει το
σεβασμό για τον εαυτό τους, νιώθουν πως αυτό το «αυτομαστίγωμα» είναι εξιλέωση,
είναι κάτι που αξίζουν.
Θέλουν να τιμωρήσουν τον εαυτό
τους, να τιμωρήσουν ένα σώμα που τους έφταιξε, σύμφωνα με τη δίκη τους
κατανόηση της κατάστασης, ένα σώμα που μισούν. Είναι μια τιμωρία αλλά και μια
κραυγή: «είναι δικό μου το σώμα, θα το καταστρέψω εγώ, όχι εσύ!». Και τότε
βγαίνει το ξυραφάκι κι αρχίζει το αίμα να τρέχει. Σε ακραίες περιπτώσεις
παραπάνω απ’ όσο μπορεί να αντέξει ένας οργανισμός...
Μπορεί να χωρέσει το μυαλό σου
πώς είναι δυνατόν κάποιος οικειοθελώς να προκαλεί πόνο και κακό στον εαυτό του;
Μερικοί απ᾽ αυτούς που φτάνουν σε
τέτοιο σημείο, είναι προσεκτικοί και δε θέλουν να γίνουν αντιληπτοί. Κόβονται
σε σημεία που τα ρούχα καλύπτουν πάντα το σώμα.
Άλλοι προτιμούν τα χέρια
που, καμία φορά, γίνονται αντιληπτά ακόμα κι αν φορέσεις μακρυμάνικο
καλοκαιριάτικα με την οποία δικαιολογία (για τα κουνούπια) ή μπαντάνα στον
καρπό (για τη μόδα).
Άλλοι είναι πιο «ανοιχτοί».
Φωτογραφίες στο Ίντερνετ, «δείξε μου την πληγή σου, να σου δείξω τη δίκη μου»
σαν πληγές πολέμου. Μήπως δεν είναι ένα είδος μάχης αυτό που περνάνε;
Είναι κραυγή για βοήθεια; Είναι ένα
«εδώ είμαι, κάνε κάτι εσύ, γιατί εγώ δεν μπορώ!»; Ή μήπως είναι, πλέον, κάτι
συνηθισμένο κι απλό όπως το «έχω κατάθλιψη», που έχει φτάσει να σημαίνει τα πάντα
από «αχ, είναι Κυριακή βράδυ και σκέφτομαι ότι αύριο πάμε πάλι δουλειά», μέχρι
την πιο σοβαρή έλλειψη δυνατότητας ν᾽ ανταποκριθείς και να λειτουργήσεις στις
καταστάσεις που βρίσκεσαι.
Είναι τα φόρουμς με τέτοιες
φωτογραφίες άλλος ένας διαγωνισμός: ποιος κόβεται καλύτερα/βαθύτερα ή μια
ανάγκη ν᾽ ανήκεις κάπου, να είσαι μέρος μια ομάδας (όποια κι αν είναι αυτή) κάπου
που σε δέχονται και σε κατανοούν.
Αν σοβαροί λόγοι σε οδήγησαν στα
άκρα, κάνε κατι! Πάρε το τιμόνι της ζωής σου αλλιώς, σκότωσε αυτό που σε τρώει,
όχι τον εαυτό σου!
Αν πάλι ανήκεις σ᾽ αυτούς που έχουν
περάσει τα ταμπού στην απέναντι όχθη (τα ψυχοφάρμακα από πηγή ντροπής έχουν
γίνει, σχεδόν, κοινοτοπία), μάθε ν᾽ αγαπάς τον εαυτό σου όπως είναι, χωρίς
προβλήματα. Δεν υπάρχει πιο θλιβερό πράγμα από το ν᾽ ακούς μια κοπέλα στην
εφηβεία να θεωρεί τον εαυτό της «βαρετό» γιατί δεν έχει προβλήματα!
Αν είσαι θεατής και δεις κάποιον
να υποφέρει, δώσ᾽ του ένα χέρι βοήθειας. Μπορεί να είναι εγωκεντρικός αλλά
μπορεί να είναι κι εγκλωβισμένος.
Μπορείς να το διακινδυνεύσεις;
