Ένα απʾ τα βασικότερα πράγματα
που καθορίζει το ποιοι είμαστε, είναι η καταγωγή μας. Προσωπικά γελάω πολύ όταν
μου κάνουν αυτήν την ερώτηση. Με τον έναν παππού να έχει καταγωγή απʾ τη
Σμύρνη, τον άλλο απʾ τον Πόντο και τις γιαγιάδες ντόπιες, ξεκινάς τα «είμαι ένα
τέταρτο Σμυρνιά, ένα τέταρτο Πόντια» και πάει λέγοντας.
Φυσικά δεν είμαι η μόνη. Με την
ανταλλαγή πληθυσμών στις αρχές του 20ου αιώνα και τα μεγάλα κύματα προσφύγων
που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα, όλοι μας λίγο-πολύ έχουμε μπερδεμένες
καταγωγές. Αργότερα μπλέχτηκαν κι άλλο τα πράγματα, με τα νέα κύματα μεταναστών
τη δεκαετία του ʾ 50.
Αυτή την φόρα απʾ την Ελλάδα σε χώρες της δύσης.
Μόλις επέστρεψαν οι μετανάστες
του ʾ 50,
να σου, ένα νέο κύμα μετανάστευσης. Τα παιδιά των μεταναστών αυτών,
οι δικοί μας γονείς, αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα τους στην αρχή
της μέσης ηλικίας τους. Ξαφνικά, αφήνουν πίσω τους όλα όσα προσπάθησαν να
χτίσουν τόσα χρόνια, διαμελίζουν τις οικογένειές τους και πηγαίνουν να ζήσουν μʾ
αξιοπρέπεια κάπου άλλου.
Γιατί αυτό λείπει από τον άνθρωπο
που φεύγει. Η αξιοπρέπεια. Να μπορεί να στηριχτεί στα δικά του πόδια, όπως
έκανε τόσα χρόνια, και να μη χρειάζεται να ζει απʾ τη σύνταξη της μάνας του.
Την ίδια στιγμή, τα φαινόμενα
ρατσισμού αυξάνονται και πληθύνονται, ιδιαίτερα απέναντι στους Σύριους πρόσφυγες. Με την Πολιτεία να τους
γυρνά την πλάτη, να τους στοιβάζει σε κέντρα υποδοχής προσφύγων της κακιάς ώρας
και με μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού νʾ αδιαφορεί για την τύχη αυτών των
ανθρώπων.
Πολλοί, μάλιστα, θεωρούν πως κινδυνεύει
η «ασφάλειά» τους από αυτούς τους ανθρώπους, αγνοώντας κάτι πολύ βασικό. Δεν
ήρθαν για να κάνουν κακό σε κανέναν. Ήρθαν για να γλιτώσουν απʾ τον πόλεμο.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Όπως
ακριβώς οι παππούδες μας εκδιώχτηκαν απʾ τις πατρίδες τους λόγω πολέμου, έτσι
και σήμερα οι άνθρωποι αυτοί ξεριζώνονται απʾ τις δικές τους πατρίδες. Κι αυτοί
είναι οι λίγοι, οι τυχεροί. Είναι αυτοί που στη χώρα τους είχαν αρκετά χρήματα
για να μπορέσουν να φορτώσουν όλη ή τμήμα της οικογένειάς τους σʾ ένα
σαπιοκάραβο που ήταν, ωστόσο, η μόνη τους ελπίδα για να ζήσουν.
Είναι σαν την γιαγιά σου που πήρε
ό,τι βρήκε μπροστά της για να μπορέσει να επιβιώσει στις πορείες θανάτου, μέχρι
να έρθει στην Ελλάδα απʾ τον Πόντο.
Είναι σαν τον παππού σου που ήταν
απʾ τους τυχερούς και κατάφερε να πηδήξει τελευταία στιγμή στο καράβι που
έφευγε απʾ τη Σμύρνη, αφήνοντας πίσω του το σπίτι του να καίγεται.
Πατρίδα, φίλε μου, δεν είναι
μονάχα ο τόπος καταγωγής σου ή ο τόπος που γεννήθηκες. Είναι κι ο τόπος που
ζεις.
«Όπου γης, και πατρίς» λέει μια
παροιμία. Έτσι ακριβώς είναι. Πατρίδα είναι εκεί που μπορείς να ζήσεις μʾ
αξιοπρέπεια και ασφάλεια. Τα σύνορα δεν έχουν καμιά σημασία. Είναι μία ακόμα
εφεύρεση του ανθρώπου που του έχει γυρίσει μπούμερανγκ.
Μην ξεχνάς πως κανείς δε σου
εγγυάται πως θα μείνεις για πάντα στο τόπο που βρίσκεσαι τώρα. Πολύ πιθανόν το
ενδεχόμενο της μετανάστευσης να γίνει και για σένα η μόνη επιλογή σε κάποια
στιγμή της ζωής σου.
Τίποτα δεν είναι δεδομένο. Κι
εμένα αν μου έλεγες πριν πέντε χρόνια, πως σε δύο μήνες από σήμερα θα είμαι
Γερμανία, θα γελούσα μέχρι δακρύων. Να, όμως, που το έχω μπροστά μου.
Ο τροχός γυρίζει. Ποιος μπορεί να σου εξασφαλίσει ότι τα παιδιά
σου δε θα είναι στην ίδια θέση με το «Αλβανάκι» που κορόιδευες στο
γυμνάσιο;
Η μόνη διαφορά είναι πως τότε θα
σε πονάει.
